Feesten, oosten en delen
Neema
Onkruid op rijen, met bananenbomen erin geplant
Neema is druk bezig op haar akkers. De mais van het eerste seizoen is bijna rijp om te worden geoogst. De welig tierende onkruiden en struikjes heeft ze gemaaid en op rijen gelegd. Een enorm karwei! Ze is er dagen mee bezig geweest maar nu heeft ze ook wat! Namelijk: vruchtbare grond. De onkruidresten worden niet verbrand. In de vruchtbare rijen heeft ze bananenstekken geplant. Tussen de rijen in gaat ze mais en soja zaaien en op een ander stuk rijst. Uiteraard zonder te ploegen. In haar maisveld heeft ze ook al een groenbemester gezaaid. De mais en cassave zijn van goede kwaliteit en ziektevrij. Kortom alle 4 pijlers worden toegepast. Neema is vanaf het begin enthousiast over de 4Pijlers methode. Al drie jaar is ze een van de trainers voor de 4Pijlers in Lanza. Ze is een van de weinige vrouwelijke trainers en we zijn heel blij met haar.
Haar man Meshac is niet zo’n landbouwer. Hij is meer een handelaar en in het droge seizoen verzamelt hij wilde peper in het bos. Dat heeft hem dit jaar een tweedehands brommer opgeleverd. Hij gaat met de brommer naar de markt, 18 km verderop om producten te verkopen. Ook verdient het gezin een zakcentje bij met een molen op een benzinemotortje, waar de dorpelingen hun cassave en mais laten malen. Neema en Meshac hebben zes kinderen in leven en twee kinderen die als baby zijn overleden. Hun oudste dochter, Claudine is 16 en al van school af, de oudste zoon, Sage is 13 jaar en gaat volgend jaar naar de middelbare school. Ik vraag aan Sage wat zijn droom is voor de toekomst. Ik wil graag in de bouw, zegt hij. Veel jongens dromen ervan om timmerman of metselaar te worden. In Lanza en omgeving valt er nog heel wat te verbeteren aan de kwaliteit van de woningen, werk genoeg dus. Na Sage komen nog Ribe, Noëla, Clémence en Sifa. De kinderen poseren graag voor de foto.
Neema met haar jongste vier kinderen, van links naar rechts: Sifa, Clémence, Ribe en Noëla
Neema en Meshac met hun oudste drie: Claudine, Sage en Ribe.
Naast haar werk op de akkers is Neema zeer actief in de kerk. Ze zit in het zangteam, in het gebedsteam en verder ze is directrice van de zondagschool en adviseur voor het jeugdwerk. Meshac is gitarist in het muziekteam en jeugdleider. Dit gezin is een voorbeeld voor velen met een spilfunctie is de kerkelijke gemeente.
Meshac repareert de maismolen
Wat is het voordeel van de 4Pijlers voor Neema en haar gezin? Ik dank God iedere dag voor de 4 Pijlers, zegt ze. Allereerst is het werk een stuk lichter geworden omdat ze niet meer hoeft te ploegen. Met de oude methode moesten ze hard zwoegen met de landbouwhak om een klein stukje land te bewerken. De opbrengst was net genoeg om van te eten maar er bleef niets over voor de verkoop. Nu kan ze meer oppervlakte bewerken, ruim 1 hectare en houdt ze ook producten over om te verkopen. Als dank krijg ik twee verse maiskolven mee om zo op te eten. Heerlijk!
Ik vraag Neema wat haar dromen zijn voor de toekomst. Ze wil graag al haar kinderen een goede opleiding laten volgen. En, als er geld genoeg is, gaan ze een huis bouwen met een dak van golfplaten. Misschien de eerste klus voor Sage?
.
Chefs op training en andere gasten
Vroege regens
Termieten
Het is 6 uur in de ochtend. Ik hoor enthousiaste kinderstemmen vlakbij ons huis. Sommige mensen komen vroeg langs, maar dit is wel wat extreem. Wat is er aan de hand? Er lopen allemaal kinderen met een kopje in hun hand. Ze duiken steeds op de grond, pakken iets en stoppen het in hun kopje. Wat zoeken ze? Het zijn termieten! Na een lange droge tijd is de eerste regen gevallen. Daarna komen de termieten massaal uit hun holletjes. In een paar uur vliegen ze zich dood en vallen ergens neer. De kinderen zoeken ze op, eten er een paar rauw op en de rest geven ze aan hun moeder. Die roostert ze op een vuurtje. Een lekker hapje! Anderen maken er een puree van, een soort termietenburger, zeg maar. Ook wij krijgen zo’n burger aangeboden en eten hem met smaak op, heerlijk!
Voor de regen
Voordat we kunnen zaaien, moeten de akkers worden voorbereid. We beginnen hier op tijd mee. Na de oogst blijven de onkruiden en groebemesters staan. Die groeien hoog op en verdorren verder in de droge tijd. We maaien dit af met kapmessen, het is taai spul. Dit gebeurt in de maanden januari en februari. Het opgedroogde onkruid en de groembemesters worden op rijen gelegd, het verteert verder en dient als organische mest voor het land. Begin maart valt er een enkele regenbui Nu komt het onkruid tussen de banen op. Dit onkruid wordt zo nodig behandeld met onkruidbestrijders. Als er groenbemesters staan, is dit niet meer nodig. Nu kan er direct in deze grond gezaaid worden.
Zaaien
Het is begin maart en de regens zijn gevallen, eerst een keer, we beginnen alvast een klein stukje in te zaaien: boontjes en pinda’s. Dan is het weer bijna twee weken droog. Het wordt spannend, gaan ze het redden? Gelukkig, doordat de grond goed bedekt en niet geploegd is, houdt de grond het vocht goed vast, ze overleven het! En daarna zet de regen door, bijna iedere dag. Nu moeten we snel zaaien, want over een week vertrekken we al naar Nederland. Er komen hele groepen tieners, tienermoeders en anderen die graag een zakcentje willen verdienen.
Ze mogen allemaal aan de bak: bonen, soja, pinda’s worden nu allemaal gezaaid. Het is een gezellige drukte op de akkers. De baby’s gaan gewoon mee op de rug van hun moeder. Een groep hakt plantgaatjes, anderen gooien de zaadjes erin en maken de gaatjes met hun voet weer dicht. Zo schiet het lekker op
Eyobo
Eyobo, in het Nederlands Job, is bezig met het inzaaien van mais. Hij heeft vroeger veel gewerkt als goudgraver en is beresterk. Hij kan in zijn eentje een heel maisveld aan. Hij heeft ook de meeste akkers voor ons afgemaaid. Hij is na het goud zoeken teruggekomen in Lanza, zijn geboortestreek. Zijn vrouw is overleden en nu staat hij er alleen voor. Hij heeft een zoon, die nog bij familie woont. Eyobo werkt hard zodat hij het schoolgeld voor zijn zoon kan betalen. Eyobo bouwt nu zijn eigen huis en wil zijn zoon terughalen naar Lanza. Dit jaar wil hij ook voor zichzelf met de 4Pijlers landbouwmethode beginnen. Door het werken op onze akkers ziet hij de grote voordelen van deze methode: minder werk voor een groter oppervlakte en meer opbrengsten. We bidden dat Eyobo een goede toekomst mag hebben in Lanza met zijn zoon.
In Memoriam: papa Ndani 1952 – 2022
Zodra hij hoorde dat we in Lanza waren begonnen met een landbouwprogramma, stond hij voor onze deur. Hij wilde er alles van weten. Nog geen week later begon hij met de toepassing van de eerste pijler; zaaien zonder te ploegen. Hij zag dat het werkte en begreep de theorie erachter. Meteen belde hij zijn vrienden uit een wijde omgeving en regelde hij trainingen. Zo opende hij voor ons vele deuren. Vanaf het niveau van kleine dorpjes tot aan het niveau van de provinciehoofdstad, van het eenvoudige boerengezin tot aan de landbouwminister en de gouverneur. Binnen een jaar had Ndani alle 4Pijler technieken onder de knie. Zijn akkers begonnen steeds meer op te leveren. Met de inkomsten ervan ondersteunde hij studerende familieleden en gaf hij hulp aan alleenstaande weduwen en andere kwetsbare mensen. Ook kon de lokale kerk altijd op hem rekenen.
Ndani met de provinciale minister van Landbouw en de adviseur van de gouverneur
Ndani en zijn vrouw Esther vormden een aantrekkelijk echtpaar. Altijd waren er gasten, altijd waren er mensen die hun advies wilden of gewoon wilden genieten van rust en liefde. Ndani was dol op Gods Woord en had veel geestelijke zonen en dochters. Mensen die door het leven, de liefde en de woorden van Ndani en Esther hadden ontdekt wie Jezus is. Voor ons en onze collega-trainers was Ndani de vader van het 4Pijler programma. Hij kende ons allemaal, hoe we leefden met Jezus en welke zorgen we hadden. Hij nam altijd de tijd om met ons te bidden en om ons aan te moedigen. De bezoeken aan hem en Esther gaven energie en nieuwe passie voor Gods Rijk.
Lichamelijk had Ndani veel klachten. Hij liep slecht en kwam snel adem te kort. Een jaar geleden kreeg hij wonden aan zijn beide benen. Hij liet zich behandelen door verschillende lokale artsen, maar de wonden werden steeds erger. Uiteindelijk werd vastgesteld dat zijn aders in zijn onderbenen niet goed functioneren (veneuze insufficiëntie). Hij is eind november geopereerd aan één been, waarbij de oppervlakkige aders zijn verwijderd, zodat andere het bloed beter zouden laten doorstromen. De situatie in het geopereerde been leek iets te verbeteren. De voorwaarde was dat de benen wel voortdurend omhoog werden gelegd. En de wonden moesten twee keer per dag worden gereinigd en verzorgd met honing. Remke heeft haar best gedaan om Esther en anderen hierin bij te staan. Als er goede vooruitgang werd geboekt aan het geopereerde been, zou ook het andere been geopereerd worden. Wij zouden in Nederland op zoek gaan naar steunkousen. Heel misschien zou hij over zes maanden weer langzaam kunnen bewegen. Het liep anders.
Ndani met Margreet tijdens een evangelisatiecampagne in november
Vroeg in de morgen op vrijdag 11 maart kregen we het droevige bericht dat papa Ndani was overleden. De oorzaak is onduidelijk. Mogelijk was er een complicatie met trombose en een longembolie. We zijn natuurlijk direct op weg gegaan om zijn vrouw en familie te ontmoeten. Helaas was het lichaam al door verwanten opgehaald, om begraven te worden in zijn geboortestreek. Wij hebben gebeden en gerouwd met de achterblijvenden en zijn weer teruggegaan naar huis. We zien ernaar uit papa Ndani op de nieuwe aarde weer te zien. Wat zal hij genieten van zijn verheerlijkte en perfecte lichaam. En wat zullen we ons samen met hem verheugen in Gods licht en liefde.
